Gıda Zehirlenmesi Belirtileri Ve Yapılması Gerekenler

Besin Zehirlenmesi Nedir

Gıda zehirlenmesi belirtileri ve yapılması gerekenler mutlaka bilinmesi gereken bilgilerdir. Besin zehirlenmesi çoğu zaman dışarıda yediğimiz içtiğimiz gıdaların bozuk olması sonucu başımıza gelen bir hastalıktır. Besin zehirlenmesi belirtileri iyi bilinmelidir ki bu duruma ani müdahale edilebilsin. Besin zehirlenmesi yaşayan kişilere ani müdahale şarttır. Çok hafif bir şekilde atılabileceği gibi ölümle de sonuçlanan ani gelişen ağır besin zehirlenmeleri de vardır. Bu durum kişinin bünyesinin bağışıklık sistemi ile aldığı mikrop, virüs ve bakterinin de etkisine bağlıdır. Her kişide farklılıklar gösteren bu duruma kimi zaman çok ağır neticeler ile sonuçlanabilmektedir. Dünyada her yıl 76 milyon kişi besin zehirlenmesi yaşarken bunun 350 bin kişisi bu hastalığı ağır vakalar halinde yaşamaktalar. Gıda zehirlenmesinden ise en çok bebekler, çocuklar, yaşlılar ve hamileler etkilenmekteler.
Yediğimiz ve içtiğimiz gıdaların bozuk, tüketim tarihi geçmiş ve kirli olmaları sonucu vücudumuza aktardığı virüs, bakteri, mikrop ve toksinler yüzünden gelişen hastalık durumuna besin zehirlenmesi diyoruz. Sağlıklı kalabilmek için beslenmek zorundayız ve bu besinlerin çoğunu satın alarak ediniriz. Aldığımız besinlerin raf ömrünün geçip geçmediğine, son kullanma tarihine dikkat ederek almalıyız. Her ne kadar satıcılar düzgün şekilde muhafaza etseler de bizlere gelene kadar hijyen koşullarının sağlanamaması durumunda bozulmalar yaşanabilmektedir. Temizliğine dikkat edilmeden üretilen yiyecek ve içeceklerde mikrop ve bakteri ürettiklerinden gıda zehirlenmesine neden olabilirler. Özellikle yaz aylarında dışarıda satılan yiyecekler ve içecekler bozulabilir ve bakteri üretebilirler. Bu yiyecekler yenilip içildiği zaman gıda zehirlenmesi yaşarız ve belirtilerini de çok iyi bilmemiz gerekmektedir.

Gıda Zehirlenmesi Belirtileri

Besin zehirlenmesi belirtilerinin en bilineni şiddetli karın ağrısı ve kusmadır. Mide bulantısı ile birlikte kusarak, vücudumuz aldığı zehri atmaya çalışmaktadır. Hastalığın belirtileri kişinin vücut direncine, aldığı besinin fazlalığına ve alınan bakteri ve toksinin türüne bağlı gelişmektedir. Dünyada en çok görülen hastalıkların başında gelen besin zehirlenmeleri genel olarak hafif bir şekilde atlatılmakta olup bazı kişilerde ölümle bile sonuçlanmaktadır. Hastalığın en net belirtisi genelde ishal olmaktır ve hasta 24 saat içesisinde en az 3-4 defa tuvalete gider. Dışkı sulu halde olup kanlı ve mukuslu yani sümüğümsü bir şekilde olabilmektedir. Belirtiler kendini 30 dakika ile 72 saat arasında gösterir ve müdahale edilerek acil tedavi edilmediği durumlarda kötü neticeler doğurabilmektedir.

• Besin zehirlenmesi yaşayan kişiler karın ağrısı yaşamaya başlarlar ve bununla birlikte kusma ve mide bulantısı yaşamaktalardır.
• Genelde mide bulantısının ardından ishal olma durumu yaşarlar. Kusma 24 saat kadar sürebilirken, ishal olma durumu 3-4 gün kadar devam edebilir. İshal olan kişilerde rahatlama ile birlikte karın ağrıları da geçme eğilimine girmektedir.
• Bazı kişilerde mikrop alımından dolayı ateşlenme söz konusu olabilir. Bazen bir yanda ateşlenirken bir yandan da ardından üşüme ve titreme olabilmektedir. Mide bulantısı, kusma ve ishal genelde birlikte başlayan ve bunu takip eden ateş te gıda zehirlenmesinin belirtisidir. 
• Kusma neticesinde genelde iştahsızlık başlar ve hastanın ağzında garip bir tat oluşur, bir şey yiyemez ve içemezler.
• Hasta kendini yorgun ve bitkin hissederek devamlı yatmak ve dinlenmek istemektedir. 

Sıvı Kaybı

Hastada aşırı kusma ve ishal neticesinde sıvı kaybı oluşur ve sıvı kaybı hasta için çok önemlidir. Sıvı kaybı yaşayan hastanın hemen bir doktora giderek muayene olması gerekmektedir. Hafif sıvı kayıpları bol su tüketimi ile giderilirken, yoğun kayıplarda tedavi şarttır. Şiddetli sıvı kaybı yaşayan hastalar doğru tedavi edilmezler ise bu durum ölümle sonuçlanabilmektedir. Hastada sıvı kaybı yaşandığında baş dönmesi ve sersemlik olur, kas ağrıları ve kas krampları yaşar, ağzı dili kurur, halsizleşir, az miktarda idrara çıkar, baş ağrısı yaşar, kalp atışı hızlanır ve ileri derecede hasta komaya girer. Sıvı kaybı şu hastalar için çok önemlidir

• Yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf kişiler
• Hamileler
• Bebekler ve çocuklar

Bu kişilerde acil müdahale edilmez ise sıvı kaybı yaşanması ölümle bile sonuçlanabilmektedir.

Acil Müdahale Gerektiren Gıda Zehirlenmesi Belirtileri

• Gıda zehirlenmesi yaşayan hamileler
• Sıvı kaybı yaşanması durumunda
• Çok fazla kusmak ve vücutta sıvı tutamama durumunda
• Kan kusma
• Kanlı dışkı
• Şiddetli baş ağrısı
• Belirtilerin kötüye gitmesi
• Şiddetli karın ağrısı yaşanması
• Ateş düşürücü verilmesi durumunda bile düşmeyen ateş
• 2 günden beri kusma hali ve 3-4 gün süren ishal durumunda
• Diyabet, epilepsi, inflamatuar bağırsak hastalığı, böbrek hastalığı gibi hastalıklara sahip kişilerde görülen zehirlenme
• Yaşlı kişilerde
• Bebek ve çocuklarda yaşanan besin zehirlenmelerinde
• Kanser tedavisi gören ve bağışıklık sistemi düşük hastalarda

Besin Zehirlenmesi Nedenleri

Besin zehirlenmesi gıdaların üretim, işleme ve pişme esnasında hijyen kurallarına uyulmaması sonucu kirlenmesi ile olur. Ellerin temiz yıkanmaması ile üretilen besinlerde ellerdeki mikropların el teması ile yiyen kişiye geçmesi sonucu olabilir. Besinlerin düzgün ve temizliğine dikkat edilmeyen ortamda üretilmesi de bakteri oluşumuna sebebiyet vermektedir. Üretilen yiyeceğin malzemelerinin iyi yıkanmaması ile o besinler üzerindeki kimyasalların ve böcek ilaçlarının kişiye geçmesi sonucu olabilmektedir. Temiz olmayan ortamlarda ve temizliğe dikkat edilmeden hazırlanmış gıdalar besin zehirlenmesine neden olabilmektedir.
Özellikle yaz aylarında görülen gıda zehirlenmeleri yapılan araştırmalar sonucu görülüyor ki besinlerin kontrolsüz üretimi sonucu havanın sıcaklığı ile bakteri üretmesidir. Sıcak ortamları seven bakteriler uygun koşullarda hemen çoğalırlar ve gıdaların bozulmasına sebep olurlar. Siz son kullanma tarihi geçmemiş ürün  alsanız da satıcıya gelene kadar bu ürün uygun şartlarda muhafaza edilmemiş ise bozulur. Depolama ortamlarının gıda taşımacılığına ve saklanmasına uygun olması şarttır. Gıda bozulmalarına ve besin zehirlenmesine neden olan bazı bakteriler şunlardır.

Stafilococ bakterisi
Besin zehirlenmesine yol açan bir kaç çeşit bakteri türü vardır. Besin zehirlenmelerinde en çok rastlanan bakteri Stafilococ bakterisidir ve et, süt ürünlerinde üreyerek çoğalır ve zehirlenmelere yol açar. Genelde besin alındıktan 2-3 saat sonra kendini kusma ile belli eder ve vücut zehri hemen atmaya çalışır ve bir kaç gün içerisinde normale dönen bir zehirlenme türüdür.

Shigella bakterisi
Bu bakteri çeşidi kendini karın ağrısı, karında meydana gelen kramplar olarak gösterir ve ishal, bulantı, kusma ve ateşle zehirlenme şiddetli bir şekilde seyreder.

Clostridium Botulinum
Genelde çok sık rastlanmamakla birlikte bu toksinin yarattığı zehirlenmeler ölümle sonuçlanmaktadır. Bu hastalığın belirtileri çok sinsi olup halsizlik, yorgunluk, baş ağrısı olup çok sinsi ilerler ve fark edilmeden hastanın çok ağırlaşmasına sebep olur. Belirtilerini 14 gün sonra bile verebilen bu zehirlenmede hastada göz şaşılığı, tükürük salgısınız azalması, ağzında kuruma, yutkunamama, dilini hareket ettirememe, sinir sisteminde felç meydana getirir ve fark edilemeden hastayı öldürebilmektedir. Bu toksin havasız ortamları sever ve genelde kapalı konservelerde üremektedir. O yüzdende tarihi geçmiş konserve almamaya dikkat etmeliyiz. Konserve kavanozunun kapağı eğer şişmiş ve ambalajında tahribatlar olmuş ise bu konserveleri tüketmemeliyiz. Bilmediğimiz tanınmamış ve emin olmadığınız markaların konservelerini almamaya özen göstermek gerekmektedir.

Botulinum toksini
İyi saklanmayan ballarda özellikle olan bu toksin yetişkinler için sorun olmaz iken özellikle de bir yaş altı ve çocuklarda çok etkili bir zehirdir. Bir yaş altı bebeklere bu yüzden bal yedirilmesi sakıncalıdır.
Hayvan gübresi meyve ve sebzelerin üzerinde olabilmektedir. Bu yüzden iyi yıkanmamış olan meyve ve sebzelerden her türlü bakteri ve mikrop insana geçebilmektedir. En çok gıda zehirlenmesine yol açan besinler ise yumurta, süt ve süt ürünleri, çiğ veya az pişmiş  kırmızı et, balık, tavuk, mayonez, su ve istiridyedir. Özellikle etlerin iyi pişmemesi ve iyi saklanmaması gıda zehirlenmesine yol açmaktadır.

Gıda Zehirlenmesi Tedavisi

Gıda zehirlenmesi yaşayan kişiler öncelikle kaybettikleri suyu geri kazanabilmek için bol su tüketmelidirler. Doktora gidildiğinde acil serum takviyesi ile kaybedilen su ile birlikte vitamin ve mineral takviyesi yapılmaktadır. Hastadan kan alınarak hastalığın hangi bakteri ve toksinin yol açtığına bakılır, İdrar testi, dışkı testi yapılır ve gerekli müdahale bu testler sonucu yapılmaktadır. Hastanın ilaç kullanımına bir engeli yok ise hastaya gerekli antibiyotik takviyesi  ile vücudundaki mikrop öldürmeye çalışılır. Eğer bir kişide 2 günden beri geçmeyen ishal ve günde 2-3 kez dışkılama yapıyor ise mutlaka en yakın hasta haneye gitmelidir. Bu zehirlenmeye en uygun ilaç tedavisine başlanır eğer gerek görülür ise hastanın midesi yıkama gibi acil müdahaleler yapılabilmektedir.

Gıda Zehirlenmesinde Yapılması Gerekenler

Besin zehirlenmesi yaşan kişiye öncelikle bol su içirilmesi gerekmektedir. Hasta su içemiyorsa bile yudum yudum içirilerek su takviyesi yapılmalıdır. Hastalığın belirtisi olan ishal ve kusma vücudun bu hastalığı dışarı atma adına yaptığı bir kendini koruma mekanizmasıdır ve hastalık ancak bu şekilde iyileşmektedir. Bu yüzden de hastaya mide bulantı kesici ilaç ve ishal kesici ilaçlar verilmez. Hastalık geçene kadar hastanın ishalini rahatlatan yumuşak olan bağırsakları çalıştıracak gıdalar verilmelidir.
Su takviyesi
Vücudun su kaybetmesi ölümcül sonuçlar doğuracağından öncelikle hastaya bol su içirilmelidir. Zaten kusma ve ishalle bünye su kaybetmekte olduğundan gerekli su takviyesi yapılmalıdır. Mutlaka yudum yudumda olsa su içirilmelidir. Meyve suyu ve özellikle su içerisine bir çay kaşığı tuz ve şeker atılarak kaybedilen suyu yerine koymaya çalışılmalıdır. Limonata ve taze sıkılmış meyve suları ile kaybedilen vitamin ve mineraller hastaya verilmeye çalışılmalıdır. Gazlı içecekler asla hastaya verilmez.
Haşlanmış Sebze
Haşlanmış olarak sebze yedirilmeye çalışılmalıdır. Özellikle patates haşlaması bu dönemde çok iyi bir sebze takviyesidir. Bağırsaklara yumuşak sebze ve meyveler çok faydalı olur. Muz, elma armut gibi meyveler ve lifli gıdalar yemek çok yararlıdır. Süt ve süt ürünleri yememelidir fakat yoğurt bu dönemde özellikle zehirlenme sonrasında hastaya çok iyi gelmektedir. Kaybettiği vitamin ve mineral eksikliğini de bu şekilde tamamlamış olur.
Çorba Ve Hafif Yiyecekler
Yağsız pişen çorbalar bağırsaklar için çok faydalıdır. Hastanın midesi rahatladığında bol limonlu ve nane takviyeli çorbalar hasta için çok önemlidir. Hafif yiyecekler verilerek hastanın kendini toplaması sağlanmaya çalışılmalıdır. Kraker, yağsız tost, galeta gibi mideyi ve bağırsakları toplaması sağlanmalıdır. Pirinç lapası bu dönemde çok iyi bir takviye yiyecektir. Elma sirkesi içirilmesi mümkünse çok faydalıdır.

Besin Zehirlenmesinden Korunma Yolları Nelerdir 

• Besin zehirlenmesi yaşanmaması için öncelikle kırmızı et, balık ve tavuk gibi yiyeceklerin güvenilir yerlerden alınması gerekmektedir. Pişirirken iyice piştiğinden emin olunmalıdır.
• Gıda maddeleri alırken etiketlerine iyi bakılmalı son kullanma tarihi geçmiş ürünler alınmamalıdır.
• Tarım Ve Köy Köy İşleri Bakanlığının izni ile üretilen ürünler alınmalı ve bu etikete sahip olmayan ürünlerden uzak durulmalıdır.
• Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünü alınmamalı özellikle de mahalle aralarında satılan açık sütler alınmamalıdır.
• Yumurtalarda çatlak ve kırık var ise almamalı çok iyi yıkayarak pişirmelidir.
• Dondurulmuş gıdalarda paket içerisinde buzlanma söz konusu ise almamalıdır. Dondurulmuş gıda alındığında bir an önce buzdolabına konarak uygun soğuklukta olmasına dikkat edilmelidir. Dondurulmuş gıda eğer çözülme göstermiş ise onu bir daha buzdolabına geri koymadan tüketmelidir.
• Konserve alımında konserve kapaklarının şişmemiş olmamasına dikkat ederek, konserve kutuları eğer zarar görmüş ise onları almamalıdır. Bilmediğiniz marka konserveler alınmamalı özellikle son kullanım tarihine bakılarak alınmalıdır.
• İçme sularında emin olmadığınız bir suyu almayınız ve başka kaynaklardan su tüketmeyiniz.
• Yaz aylarında dışarıdan yiyecek almamalı, evinizde de gıdaları tüketirken buzdolabında saklamalı yiyeceğiniz kadarını çıkarmalısınız.
• Kuru baklagilleri nemli ortamlarda bulundurmamalı serin ve kuru yerlerde muhafaza etmelisiniz.
• Sebze ve meyveleri çok iyi yıkayarak yemeli ve pişirmeden önce temizliğine çok dikkat ederek pişirmelisiniz.
• Yemekleri günlük olarak pişirmeli oda sıcaklığında 1 saatten fazla bekletmemeli ve yiyeceğiniz kadar ısıtmalısınız. Bir yemeği birden fazla ısıtarak yememelisiniz.
• Her şeyden önemlisi temizliğe dikkat ederek yiyeceklerinizi yemeli ve pişirme esnasında tezgahınızın ve ortamın temizliğinden emin olmalısınız.
• Bilmediğiniz mantar türü zehirli olabilecek yiyeceklerden uzak kalmalısınız. Pazarlarda satılan zehirli olup olmadığından emin olmadığınız mantarları almayınız.